75. ŞEHİR ARDAHAN

Yaşar Geler

yasargeler@hotmail.com

Son zamanlarda en çok sıkıntı duyduğumuz konulardan birisidir Ardahan’ın ülke çapında tanınmamış olması. Ya da buna iyi tanıtılamamış olması da diyebiliriz. Oysaki büyük kentlerde yaşayan insanlarının en çok önemsedikleri bir konudur tanıtım. Evet, neredeyse Pandemi sürecine girmeden önce özellikle İstanbul’da hemen her yıl bir Ardahan tanıtım günleri yapılır, hatta hemen her dernek marifetiyle özel geceler düzenlenirdi. Pandemi sürecinin olumsuz etkilerinden kurtulabilmek için her ne kadar askıya alınmış olsa da umuyorum ki yakın bir süreçte yine bu tür tanıtım etkinlikleri başlayacaktır.

     Nedeni ise, daha bu hafta neredeyse ülkenin gündemi haline geldi Ardahan. Hatta öyle bir gündem ki, neredeyse tüm illerde eş zamanlı basın açıklamaları ve sosyal medya yayınları ile ARDAHAN’ ın ülkemizin 75. İli olduğu ve o ilin sarp sınır bekçiliği yaptığı haykırıldı. Çünkü 9 Ocak 2021 tarihli Milli Piyango çekiliş biletlerinde Ardahan’ın ilçesi olan Çıldır’ın ve adına Doğu Anadolu’nun ikinci büyük gölü olan Çıldır Gölü’nün sanki Kars İlinin bir parçasıymış gibi gösterilmesi Ardahanlıları ayağa kaldırdı. Yılların büyük kurumu olan Milli Piyango’nun bu hatayı nasıl yaptığı idi!

     Her neyse sonuçta ortaya çıkan durum bize şunu göstermiş oldu ki, Ardahan ülke genelinde bilinmeyen bir il. Ne devlet kurumları ne özel kuruluşlar ne STK’lar ne de dernekler marifetiyle kendimizi ülke genelinde tanıtamamışız. O zaman bize düşen görev şapkamızı önümüze koyup mantıklı ve aklıselim düşünerek neler yapabileceğimizin planlanmasıydı.

Hani Ahmet Kutsi Tecer’in “Orda Bir Köy Var Uzakta” diyebir şiiri var ya; bir an o şiir geldi aklıma ve şöyle uyarladım:

“Orda bir il var, uzakta,

O il bizim ilimizdir.

Sık sık gitmesek te, görmesek te,

O il bizim ilimizdir.”

     Yani bir yere sık sık gidip-gelmek, gezip-görmek gerekmiyor. Bir aidiyet duygusu varsa onu ta iliklerinize kadar hissedersiniz. Çünkü o topraklarda doğmuşsunuz, büyümüşsünüz, gezmişsiniz, okumuşsunuz, ekmeğini yemişsiniz. Yani siz nerelerde olursanız olun, oralarda olup biten her şey sizi ilgilendiriyor. Ben uzaktayım deyip geçmek gibi bir lüksünüz yok!

     Her neyse şimdi gelelim, “biz bu Serhat ilimizi, Ardahan’ımızı” ülke genelinde nasıl tanıtacağız?

Örneğin, dernekçilikte benim bir yöntemim vardı. Özel Ardahan Gecesi yaptığımız zamanlarda yönetici arkadaşlarıma derdim ki, “Arkadaşlar, yöremizin insanları zaten bizi biliyor ve kültürümüzü bir şekilde yaşıyor ve yaşatıyor. Davetli listelerimize Ardahanlı olmayan, başka illerin insanlarını davet edelim. Yani yabancıları davet edelim ki onlara ilimizi, geleneklerimizi, göreneklerimizi ve kültürümüzü tanıtalım. Yoksa bizim insanımıza kültürümüzü tanıtma gibi bir derdimiz olmamalı.” Çoğunlukla da konuklarımız başka illerin insanları olurdu. Ancak görüyoruz ki bu yöntem bile tam olarak işe yaramamış. O halde tüm STK’lar, Dernekler, Kamu kurum ve kuruluşlarıyla ortak bir çalıştay yapılarak bölgemizin ve ilimizin tanıtılmasına çalışmalıyız.

     Şimdi ben kendimce var olan genel bilgilerim ve ilimizin kamu kuruluşlarının sitelerinden almış olduğum bilgileri paylaşarak Ardahan’ı tanıtmaya çalışayım. Umarım ki benim dışımda da yazan-çizen arkadaşlarım benzer yöntemlerle ilimizin tanıtımını yapmaya çalışırlar.

Ardahan ili,

-1573 yılında Osmanlıya katılarak Ardahan Sancağı olmuştur.

-1694 yılında Çıldır Eyaletine bağlanmıştır.

-1828’de Ruslar tarafında işgal edilmiş ve 1829’da Edirne Antlaşmasıyla Ruslara verilmiştir.

-1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşları sırasında bölge çok eziyet ve soy kırımlar görmüş yaklaşık 45 yıl Rus işgali altında kalmıştır.

-23 Şubat 1921’de işgal kuvvetleri Ermeni ve Gürcü birliklerinin çekilmesiyle, Ardahan’a Türk Bayrağı çekilmiştir.

-Yıllarca il, ilçe arasında git geller yaşayan Ardahan 27 Mayıs 1992 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. İli olmuştur.

-Ardahan’ın Çıldır, Damal, Göle, Hanak, Posof olmak üzere beş ilçesi ve 237 köyü vardır.

-İki milletvekili çıkarmaktadır.

-Posof Türkgözü Sınır Kapısı ve Çıldır Aktaş Sınır Kapısı olmak üzere iki sınır kapısı vardır. Her ne kadar henüz güçlü ticari hacmi olmasa da ilerisi için önemli sayılacak adımlardandır.

-İl geneli mevcut nüfusu yaklaşık doksan bin civarında olmasına karşın üç yüz bin civarında bir nüfusu da göç etmiş durumdadır.

-Özellikle yaylacılık, kısmen tarım ve hayvancılık yapılmaktadır. Sanayi anlamında yok denecek kadar azdır. Doğal ve bakir alanlarının olmasına rağmen özellikle de kış koşullarının ağır geçmesinden dolayı istenilen tarımsal ve hayvansal verimlilik sağlanamamaktadır.

-Az miktarda ormanları vardır. Meyvecilik-bağcılık bir kısım yerde yapılmaktadır.

-İlimizin simgesi özellikle kaz yetiştiriciliği, arıcılık ve kaşar peyniri üretimidir. Hatta Çıldır ve Aktaş Göllerine özel Pullu Sazan Balığı namı diğer SARIBALIK önemli gelirlerindendir.

-Bölge halkının okumuşluk oranı %90 civarındadır. 2008 yılından buyana kurulu bir ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ vardır.

-Ülkemize Kafkaslardan gelen doğal gaz Ardahan ili Posof İlçesi sınırlarından girmekte ve Avrupa’ya kadar ulaşmaktadır.

-Ardahan ilinden doğup hazar Denizi’ne ulaşan önemli KURA NEHRİ ilimize can suyu vermektedir. Bu Kura Nehri üzerinde Sevimli Barajı, Köroğlu Barajı, Kotanlı HES, Kayabeyi Barajı ve Akıncı HES gibi önemli yatırımlar bulunmaktadır.

-Avrupa’yı Asya’ya bağlayan Kars-Tiflis-Bakü tren hattı İlimizden geçmektedir.

-Çıldır Gölü üzerinde bulunan Çıldır Barajı özellikle Doğu Anadolu bölgesinin elektrik ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılamaktadır.

-İlimizin son yıllarda en önemli sayılan gelir ve aktivite kaynağı ise, turizm olmaktadır. Özellikle “Doğu Expresi’nin” son durağının Kars olması ve gelen yerli ve yabancı turistlerin özellikle Çıldır Gölü’nü ziyaret etmeleri ilimizin tanınması ve kalkınmasına önemli katkılar sağlamaktadır.

-Çıldır Gölü üzerinde yaz aylarında Göl Festivali, Kış aylarında yine buz tutmuş göl üzerinde Uluslararası Kristal Göl Festivali yapılmaktadır. Ayrıca buzlar kırılarak Eskimo usulü balık avlama etkinliği ve atlı kızaklarla göl üzerinde gezintiler yapılmaktadır.

-Yaz aylarında Ardahan Ormanlarında ve Hanak ilçesinde Bal Festivali, Göle ilçesinde Kaşar Festivali, Posof ilçesinde Posof Şenlikleri ve en önemlisi de Damal ilçesinde bulunan Karacadağ sırtlarına düşen Atatürk’ün siluetinin yapıldığı Damal Atatürk’ün İzinde ve Gölgesinde Festivali önemli turizm etkinliklerindendir.

-Ayrıca Yalnızçam Kayak Tesislerinde doğal kayak pistlerinde kayak yapma imkânı sunulmaktadır.

-Çıldır Şeytan Kalesi, Ardahan Kalesi, Hanak Sevimli Kalesi, Göle Kalecik Kalesi, Kura Nehri kıyıları ve özellikle meyve bahçelerinin bulunduğu Kurt kale bölgesi gezilip görülmeye değer yerlerdir.

Yaşar Geler Uz.Eğitimci-Yazar